به گزارش یزدفردا: دادسرای سجل کیفری نهادی تخصصی در ساختار قضائی ایران است که مسئولیت مدیریت و نظارت بر سوابق کیفری افراد و پیگیری مسائل مرتبط با آن را برعهده دارد. این نهاد با هدف ثبت دقیق جرایم، احکام صادره و اجرای صحیح قوانین مرتبط با سوابق کیفری، نقش کلیدی در حفظ نظم حقوقی و شفافیت فرآیندهای قضائی ایفا می‌کند. 

دادسرای سجل کیفری با استناد به قوانین مجازات اسلامی و آئین‌نامه‌های اجرایی، ضمن حفظ حقوق شهروندی، به بررسی درخواست‌های مربوط به پاکسازی سوابق، صدور گواهی‌عدم سوءپیشینه و نظارت بر اعتبارسنجی سوابق مجرمانه می‌پردازد. 

فعالیت این نهاد نه تنها در پیشگیری از تکرار جرم مؤثر است، بلکه با تسهیل دسترسی نهادهای امنیتی و قضائی به اطلاعات دقیق، به افزایش امنیت اجتماعی کمک می‌کند. در مجموع، دادسرای سجل کیفری به‌عنوان پلی میان نظام ثبت جرایم و اجرای عدالت، تضمین کننده تعادل میان مجازات، اصلاح مجرم و حقوق جامعه است. 

دادسرای ناحیه ۲۰ تهران؛ ویترین قوه قضائیه

محسن کهندانی سرپرست دادسرای سجل کیفری، امور نمایندگی‌ها و تخلیه منازل سازمانی تهران در تشریح وظایف و اختیارات و همچنین عملکرد این دادسرا در سال ۱۴۰۳ اظهار کرد: دادسرای ناحیه ۲۰ تهران یک دادسرای خاص و ویژه است که به عنوان یک ویترین برای قوه قضائیه محسوب می‌شود. شاید در وهله اول نام دادسرا، بحث جرم و مجازات را تداعی می‌کند، اما دادسرای ما برخلاف سایر نواحی دادسرای تهران، بیشترین ارباب رجوعی را از بین آحاد جامعه و نه تنها مجرمین را شامل می‌شود. دادسرای ما در زمینه سه جل کیفری شناخته می‌شود. 

وظایف و صلاحیت‌های دادسرای ناحیه ۲۰ تهران

کهندانی درباره وظایف این دادسرا گفت: افرادی که به اداره سجل کیفر مراجعه می‌کنند شامل آحاد افراد جامعه از پزشک و مهندس تا افرادی که سابقه زندان دارند، می‌شوند، این افراد نیاز دارند به کاری مشغول شود و یا اینکه می‌خواهند به سمت‌های بالاتر انتصاب پیدا کنند و نیاز به سو پیشینه دارند. در سال ۱۴۰۳ بالغ بر ۵۸۸ هزار و ۸۹۰ گواهی سو پیشینه صادر کردیم و به بیان دیگر برای ۵۸۰ هزار نفر خدمات ارائه دادیم.

به طور میانگین تعداد هزار ۵۰ گواهی سو پیشینه در ماه صادر می‌کنیم و یا برای ۵۰ هزار نفر در ماه خدمات گواهی‌عدم سو پیشنه ارائه می‌کنیم که این آمار در یک دادسرا و یا اداره دولتی کم نظیر است. جالب است که بدانید که گواهی سو پیشینه در کمتر از ۱۰ ساعت به دست متقاضی می‌رسد. مقداری از زمان این ۱۰ ساعت، مربوط به تعطیلی‌های پنجشنبه و جمعه دادسرای تهران برمی‌گردد و اگر تنها در روزهای اداری امکان صدور گواهی را داشتیم، این زمان به ۳ ساعت کاهش پیدا می‌کرد. 

بیش از ۸ هزار استعلام از پلیس بین‌الملل در سال گذشته انجام شد

وی افزود: از تعداد ۵۸۸ هزار و ۸۹۰ گواهی سو پیشینه صادر شده تعداد ۹۲ هزار و ۱۷۹ گواهی هنوز از درگاه پلیس ۱۰+ صادر شده که نشان می‌دهد اعدادی از مردم هنوز به صورت حضوری مراجعه می‌کنند و برای این دسته از افراد نیز تلاش زیادی داشته‌ایم که نهایتاً ظرف یک هفته گواهی صادر شود. همچنین تعداد ۸ هزار و ۱۷۶ استعلام نیز از پلیس بین‌المللی داشتیم که برای افرادی که در خارج از کشور هستند و نیاز به استعلام سو پیشینه دارند، این خدمت را ارائه می‌دهیم. 

سرپرست دادسرای سجل کیفری تهران درباره دیگر خدمتی که در این دادسرا ارائه می‌شود، بیان کرد: این مورد که خیلی حساس است و صرفاً توسط بنده انجام می‌شود، موضوع خروج از کشور و امور نمایندگی‌هاست. در راستای ماده ۱۸ قانون گذرنامه ضمن رعایت شرایطی از جمله اضطرار، بیماری و یا در مواردی که هم زن و هم شوهر مقیم کشور خارجی باشد، اجازه خروج از کشور را به خانم‌ها می‌دهیم. در سال ۱۴۰۳ تعداد ۱۱۱ پرونده خروج از کشور داشتیم که ۵۲ مورد منجر به حکم خروج از کشور شدند و ۵۴ مورد هم اشخاص مشمول ماده ۱۸ قانون گذرنامه نبودند و تعداد ۵ مورد هم در حال حاضر در جریان است. 

نظارت بر اجرای احکام

سرپرست دادسرای سجل کیفری تهران ادامه داد: صلاحیت دیگر ما، معاونت اجرای احکام دادسرای تهران است، بنده معاون اجرای احکام بیش از ۱۱۰ شعبه اجرای احکام استان تهران هستم و با توجه به وسعت دادسرای تهران در تعداد نواحی و شعب کیفری، یک معاون ویژه اجرای احکام دارد که کار نظارت بر تمام شعب اجرای احکام را برعهده دارد.

 به صورت مستمر از شعب بازدید می‌شود و در سال جاری بیش از ۴۰ بازدید انجام شده است. همچنین یکی از کارهایی که خیلی برای قوه قضائیه حساسیت دارد، جلب محکومین متواری می‌باشد که در این رابطه بیش از ۴۰ جلسه با ضابطین و نواحی دادسرای تهران و قرارگاه جلب محکومین متواری داشتیم و در کارهای سیستمی از قبیل سامانه سهام که مرتبط با شعب اجرای احکام است تمرکز کردیم که نتیجه خوبی هم حاصل شد. در خیلی از موارد مانند ابلاغ الکترونیک، استفاده از سامانه سهام و … رتبه‌های اول و دوم را کسب کردیم و دادسرای ما یکی از دادسراهای خوب تهران است.

با توجه به دامنه فعالیت‌های ما، با ارباب رجوعان مختلفی در زمینه‌های مختلف از جمله خروج از کشور، گواهی‌عدم سو پیشینه، پرونده کلاهبرداری شبکه‌ای و یا تخلیه منازل سازمانی مواجه می‌باشد و ما باید در هر موضوع برخوردهای متفاوت داشته باشیم تا کارها به خوبی انجام شود و این نکته باعث شده تا ما یک دادسرای خاص باشیم. 

وی درباره نظارت بر احکام جایگزین حبس، گفت: امروزه عصر تکنولوژی است و با اقدامات سنتی نمی‌توانیم عمل کنیم و مجازات جایگزین حبس نیز پیرو قانون مجازات سال ۹۲ مطرح شد که می‌تواند تأثیر فوق العاده‌ای داشته باشد. یکی از اهداف مجازات، تنبیه است و هدف دیگر، بازگشت شخص به جامعه از طریق بازپروری است که قانون مجازات جایگزین حبس در این راستا سعی دارد تا فردی که مرتکب جرمی شده را در جایی استفاده کند تا هم از جامعه دور نشود و هم یک خدمتی را به جامعه ارائه دهد که این مستلزم یک نظارتی است که باید با تکنولوژی همراه شود. در این خصوص دستورالعملی با عنوان «کنترل نظارت الکترونیکی بر مجرمین سرقت سابقه دار» از جانب دادستان کل صادر شده که بر این اساس برای مجرمین یک پابند نصب نمودند تا تحت رصد و نظارت باشند. 

کهندانی ادامه داد: قاضی اجرای احکام باید یک نظارتی بر روند صحیح اجرای حکم داشته باشد. در رویکرد سنتی به صورت مراجعه حضوری و رصد مجرم انجام می‌شود و در بحث مجازات جایگزین حبس این نظارت به الکترونیکی تغییر پیدا می‌کند. مواردی بوده که به دلیل وجود ارتباطات در مجموعه‌ها، مجرم به جای ۵ سال کار ۲ سال انجام می‌دهد و جنبه تنبهی مجازات نیز حاصل نمی‌شود. پس باید به منظور حصول نتیجه اثربخش، نظارت‌ها را از سنتی به الکترونیکی ارتقا دهیم.

برای مثال در بحث ارتکاب جرم در کشور سوئد که کمترین ارتکاب جرم را دارد و علت این است که نظارت‌های الکترونیکی و پیشگیری وضعی خوبی دارند و باعث می‌شود تحت نظارت کامل پلیس و دستگاه قضائی، ارتکاب جرم کاهش یابد. در اجرای حکم هم همینطور است و بعضی وقت‌ها به دلیل‌عدم وجود نظارت دقیق، اجرای حکم اثربخشی لازم را ندارد. در مجموع در اصل مجازات‌های جایگزین حبس اشکالی نداریم، اما تا زمانی که نظارت‌های ما الکترونیکی نشود، نمی‌توانیم نتیجه مورد نظر را بگیریم. 

چه زمانی طول می‌کشد تا سابقه جرم افراد از سوءپیشینه آن‌ها پاک شود؟ 

سرپرست دادسرای ناحیه ۲۰ تهران در مورد مدت زمان لازم برای رفع سوابق در سو پیشینه افراد نیز، عنوان کرد: دو نوع محکومیت مؤثر و غیر مؤثر داریم و ماده ۲۵ قانون مجازات شرایط هر کدام را مشخص کرده است. محکومیت مؤثر محکومیتی است که شخص را از یکسری حقوق اجتماعی محروم می‌کند و ممکن است فردی ۲۰ مورد محکومیت داشته باشد و هیچکدام از آن‌ها مؤثر نباشد. مطابق با ماده ۲۵ اگر فردی مجازات سالب حیات یا حبس داشته باشد و به هر دلیلی متوقف شده باشد، به مدت ۷ سال محرومیت از حقوق اجتماعی دارد و یا کسانی که به قطع عضو محکوم شده و یا قصاص عضو داشته باشد که دیه آن بیش از نصف است، ۳ سال محرومیت دارد و بعد از آن، گواهی‌عدم سو پیشینه به ایشان تعلق می‌گیرد. 

وی افزود: در مجازات حبس برای حبس زیر ۲ سال، محرومیت اجتماعی نداریم و ممکن است فردی ۵ مورد مجازات که هر کدام شامل یکسال حبس است را داشته باشد که این فرد محرومیت اجتماعی شامل حالش نمی‌شود و یا در مواردی مانند شلاق‌های حدی و مجازاتی که دیه آن‌ها از نصف کمتر است، ۲ سال محرومیت اجتماعی وجود دارد. مثال دیگر در این موضوع فردی است که شرب خمر داشته با دو سال محرومیت اجتماعی از تاریخ اجرای حکم مواجه می‌شود و بعد از ۲ سال می‌تواند تقاضای گواهی‌عدم سو پیشینه دهد مگر در بعضی موارد خاص که در ماده ۲۶ قانون مجازات مشخص شده است. یعنی کسانی که محکومیت مؤثر دارند، از بعضی از حقوق اجتماعی مانند نمایندگی مجلس، ریاست جمهوری و … به صورت مادام العمر محروم هستند. 

دریافت گواهی سو پیشینه با کمترین هزینه از طریق سایت عدل‌ایران

کهندانی در رابطه با چگونگی ثبت گواهی سو پیشینه در سامانه ثنا، بیان کرد: سال‌ها درگیر این موضوع بودیم و فرآیند صدور خیلی زمان‌بر بود و جلسات زیادی با همکاران فراجا، تشخیص هویت پلیس، پژوهش در ناجا داشتیم که نهایتاً در سال ۹۸ فرآیند صدور الکترونیکی گواهی سوءپیشینه در سامانه ثنا آغاز شد و اکنون به ساده‌ترین روش ممکن و در کمترین زمان مردم می‌توانند از طریق گوشی تلفن همراه و از طریق سایت عدل‌ایران این کار را با هزینه‌ی بیست هزار تومان انجام دهند و دیگر نیازی به مراجعه حضوری نیست و قادر خواهند بود در کمتر از ۳ ساعت اداری ثبت نام و نتیجه استعلام را دریافت کنند.